Iedereen heeft een mening over Grieken, Griekenland, Europa en de banken. “Het zijn allemaal gangsters, meneer'” en “De Grieken hebben het aan zichzelf te danken”. Dat komt overeen met twee grondhoudingen die ieder van ons wel eens hanteert. Systeemschuld ontslaat individu van verantwoordelijkheid en oplossing is de ene houding. Die houding is het gevolg van een ‘externe locus of control’. Het leidt vaak tot aangeleerde hulpeloosheid, het cultiveren van slachtofferschap. Dit denken staat voor het collectief schuldmodel, historisch te situeren in linkse kringen en grote maatschappelijke bewegingen zoals vakbonden.
De andere houding gaat uit van een individueel schuldmodel, waarbij bedoeld wordt dat ieder zelf verantwoordelijk is voor zowel ellende als succes en waarbij men appeleert aan een sterke wil en een ‘interne locus of control’. Historisch gezien is dit te situeren in meer liberale kringen, bij ondernemers en andere ‘vechtertypes’ en bij mensen die vooral denken dat al die ellende hen niet kan overkomen omdat ze hun zaken goed op een rij hebben….
Natuurlijk is het een en/en verhaal, zoals altijd. Meer nog, oorzaak en gevolg, systeem en individueel handelen liggen in elkaars verlengde en hebben de crisis versterkt tot barstens toe.
Maar als verlies zich aandient, dan zijn we er als de kippen bij om dit af te wentelen. Op het systeem of op de mensen, het maakt niet uit, als ze mij maar niets afnemen. Als ik maar niet verlies. En dus organiseren we ons, denkbaar of reëel, om minstens gedeeltelijk het komende verlies af te wentelen.
En daarmee verdwijnt het dunne laagje vernis van beschaving, en krijgen we een verruwing op alle vlakken. Tot nader order, kan ik wel mijn menswaardigheid behouden en ontwikkelen, heb ik nog niet de neiging te vervallen in simplistische reactiepatronen, en ben ik bereid te verliezen op een georganiseerde, herverdelende manier. Want de taart wordt niet groter. Je kan er naar streven om bij de rijken te horen, je kan de rijken vervloeken. Maar je kan mensen, rijk en arm, ook uitnodigen om samen nieuwe vormen van rijkdom te ontwikkelen….
Geen opmerkingen:
Een reactie posten