Het persoonlijke en het systemische van de arbeidsmarkt

Hoewel er een systematische uitsluiting is van bepaalde profielen in de arbeidsmarkt omwille van allerlei gepercipieerde HR risico's, is het goed ook te kijken naar de eigen verantwoordelijkheid waarom de 'match' niet tot stand komt. Het is immers nodig om helder te krijgen of iemand niet terecht kan op de arbeidsmarkt en waarom. Daarmee kan je dan van woede evolueren naar een meer constructieve, maar toch ook kritische, aanpak. Dat ondertussen de uitkeringen veel te laag zijn om een menswaardig bestaan te hebben, hoeft geen betoog. Ook het beleid is het daar mee eens, want je wordt niet verondersteld daarvan echt 'te leven', eerder te overleven in afwachting van beter. Men kijkt dus naar werkloosheid als een transitioneel, conjunctureel gegeven en niet als iets structureel, wat het in een relevant aantal gevallen wel degelijk is. Maar het individu zit natuurlijk ook in een tweestrijd: erken je dat je structureel in de werkloosheid zit omdat je niet past in de huidige arbeidsmarkt, dan heb je ook voor jezelf gefaald. En als je wel wil / kan passen in de arbeidsmarkt, dan is er de voortdurende vraag hoe men dat dan vol kan houden, en voelt het als verraad tegen het eigen zijn. Of samengevat: moet ik plooien naar het systeem, of eigenzinnig arm zijn? Beide keuzes zijn valabel, als ze maar bewust gemaakt worden en er een levensstrategie van komt. Als individu is het belangrijk een positie in te nemen en een eigen levensproject te hebben. En te kijken naar de mogelijke gevolgen (en kansen!) en in te schatten hoe je die gaat dragen. Het ook het verschil tussen interne en externe locus of control. Alsof het systeem bepaalt hoe jouw leven eruit ziet. Het systeem bepaalt de randvoorwaarden, en het is aan het individu om daar mee om te gaan en richting te kiezen. Dat vervolgens 'het systeem' gebaseerd is op een ideologie en een mensbeeld waar ik niet achter kan staan, is een andere dimensie van het probleem. Een politieke dimensie die zowel door politiek werk als in het stemhokje wordt beslecht. En daar wringt het schoentje: de burger is behoorlijk dubbel als het op plichten en rechten aankomt. De burger wil helemaal niet betalen voor 'de anderen' omdat die burger vindt dat hij of zij zelf teveel moet 'lijden'. Tenzij diezelfde burger aan de andere kant komt te staan... Het solidariteitsbeginsel is absoluut niet verworven in de huidige samenleving en dat valt te betreuren. Maar wat doen we dan zelf met dat gegeven? Hoe richten we, als linkse rechtvaardigheidsdenkers, zelf ons leven in? En als werkzoekende? Hoe ga je bewust om met zowel de eigen beperkingen en mogelijkheden als het arbeidsmarktparadigma? En wat met de afwijzingen? Een mens kan slechts een beperkt aantal afwijzingen aan zonder dat het wezenlijk het zelfbeeld aantast... Ik begrijp de frustratie, maar het is te eenvoudig om een spelletje David tegen Goliath te spelen...