Over coöperatief ondernemen

Een tijdje terug was ik als één van de coöperatief ondernemers te gast op een college en workshop voor studenten van het HUB in Brussel. Een studente stelde mij achteraf enkele vragen per mail, om haar examen voor te bereiden. Dat iemand die moeite doet, is op zich al positief en het gaf mij de kans om nog maar eens te reflecteren over De Natuurfrituur, de cvba vso die ik samen twee andere companen heb opgericht. De vragen zijn afgeleid uit de slides van Peter Bosmans van Febecoop. En de antwoorden zijn bijeen geschreven tussendoor. Vraag: De principes van de Internationale Coöperatieve Alliantie, zoals vrijwillige toetreding, democratische besluitvorming en economische betrokkenheid, blijken belangrijk voor het overleven, de competitiviteit en het succes van de coöperatie. Geldt dit ook voor De Natuurfrituur? Dit zit zeker in het DNA van De Natuurfrituur, maar zal pas echt relevant blijken als er een zekere schaalgrootte is. De Natuurfrituur richt zich expliciet op verschillende bronnen van kapitaal, en primair naar ‘burgers’ , net om de economische betrokkenheid te combineren met democratische besluitvorming (vele kleine aandeelhouders). Een van de beoogde effecten van deze werkwijze is de lokale verankering van productiemiddelen, en dus lokale economische veerkracht, tegen de falende globalisering in, met name in de markt van landbouw en voedsel. Het is wel zo dat De Natuurfrituur zich nog niet heeft laten erkennen door de Nationale Raad voor Coöperaties, omdat dit in een eerste fase nog niet aan de orde en te weinig meerwaarde vertegenwoordigd. Vraag: ICA draagt bij tot innovatie van teams en het vinden van een innovatieve manier om sociale doelstellingen te bereiken (manier van communiceren, creatieve cultuur,...) Welke (sociale) innovatie kenmerkt De Natuurfrituur? De belangrijkste vorm van sociale innovatie is het herdenken van de arbeidsdeling. Daarnaast is het verhogen van de betalingsbereidheid bij de eindconsument een belangrijk element om meer ‘toegevoegde waarde’ te creëren op de arbeid, en dus niet alleen in te zetten op ‘productiviteit’ die soms job vernietigend werkt. Vraag: Hoe draagt De Natuurfrituur bij tot het oplossen van sociale problemen? Arbeid is niet alleen iets wat men doet omdat men een inkomen nodig heeft. Arbeid verleent ook identiteit en is zingevend. Met name in de zogenaamde ‘ongekwalificeerde’ arbeid is er te weinig aandacht voor erkenning, financieel maar ook door sociale waardering of een VTO beleid, voor mensen die werken in jobs zoals vuilnisman, postbode, buschauffeur, poetsvrouw, horeca medewerker, etc. Daar tegenover staat dat heel wat mensen weinig ervaring hebben met ‘arbeid’ en wat dit met zich meebrengt: oplossingen vinden voor de combinatie werk en gezin, relaties op de werkvloer met collega’s en leidinggevenden, arbeidsattitudes, etc. Dat komt omdat er ondertussen een derde generatie (kansarmen) is die opgroeit zonder verband tussen ‘inkomen’ en ‘georganiseerde, erkende arbeid’. Dat betekent ook dat heel wat abstracte concepten zoals betaald verlof, pensioenopbouw of ‘saldo van belastingen op loon’ hen onbekend zijn. We merken dat mensen die zich erkend weten door het hebben van een rol, een titel en een loon, zelf ook meer burgerschap aan de dag zullen leggen. Maar we weten ook dat niet het niet voor iedereen is weggelegd om individueel en autonoom het leven vorm te geven, alle keuzes en risico’s zelf te dragen en over alle vaardigheden te beschikken die nodig zijn om dit complexe leven aan te kunnen. Wij bieden dus niet alleen werk, maar ook een stuk begeleiding en doorverwijzing voor hen die hulp nodig hebben en er voor open staan. Het verhaal dat ik vertel klopt, maar de dagelijkse praktijk is minder glamoureus en vooral heel 'vettig'. Gisteren heb ik maar liefst zes uur 'afgewassen'...