Vrouwen, kansarmoede en criminaliteit...

Eerst geef ik het artikel uit DS hieronder weer, zodat er niet moet gelinkt worden.
Daarna volgt mij commentaar, via Facebook. In een poging om minder in 'gespreide slagorde ' te communiceren, zet ik dit op deze blog.

BRUSSEL - De meeste vrouwelijke gedetineerden hebben geen parcours van jeugddelinquentie achter de rug, zo blijkt uit de doctoraalscriptie van VUB-onderzoekster An Nuytiens.

Veel mannen die veroordeeld zijn en in de gevangenis zitten, hebben een serieus verleden als jeugddelinquent. Op jonge leeftijd kwamen ze al in aanraking met het jeugdparket of de jeugdrechtbank. An Nuytiens, onderzoekster van de vakgroep criminologie van de VUB, ging na of dat voor vrouwelijke gedetineerden ook geldt en welke factoren volgens de vrouwen zelf de oorzaak waren dat ze in de criminaliteit belandden.

Nuytiens interviewde hiervoor 41Vlaamse vrouwelijke gedetineerden die definitief veroordeeld of geïnterneerd zijn in de gevangenis van Antwerpen, Gent, Hasselt en Brugge. Ze bestudeerde hun strafblad en opsluitingsdossier. De feiten die de vrouwelijke veroordeelden pleegden zijn heel divers: drugsfeiten, diefstal, levensdelicten zoals moord en doodslag, ook kindermoord. Sommigen zaten een straf uit van enkele maanden, anderen waren tot levenslang veroordeeld.

Destructieve liefdesrelatie

'We zien bij vrouwelijke gedetineerden een heel ander beeld', zegt Nuytiens. 'De vrouwen zijn meestal geen volwassen geworden jeugddelinquenten. Slechts 6 van hen kwamen in hun jeugd in aanraking met de jeugdrechtbank en 6 met het jeugdparket. Bij nader onderzoek bleek het dan meestal niet te gaan om delinquent gedrag maar om een problematische opvoedingssituatie (bijvoorbeeld een kind dat moet geplaatst worden omdat de ouders er niet meer voor kunnen zorgen). Ik had ook verwacht dat uit de levensverhalen zou blijken dat zo goed als alle vrouwelijke gedetineerden slachtoffers waren van een slechte jeugd, maar ook dat bleek niet het geval te zijn. Veel vrouwen vertelden dat ze een onproblematische en zelfs goede jeugd hebben gehad. Slechts veertien waren in contact geweest met het comité bijzondere jeugdzorg. Vaak waren dat dezelfde vrouwen die ook met de jeugdrechtbank of het jeugdparket in aanraking kwamen.'

Volgens Nuytiens komen veel vrouwen pas in de problemen als ze al volwassen zijn. 'Ofwel omdat ze verslaafd zijn aan alcohol of drugs, of omdat ze financiële problemen hebben of, opvallend, omdat ze in een destructieve liefdesrelatie zitten. Het gaat dan om vrouwen die een dominante, jaloerse partner hebben', legt Nuytiens uit. 'Die heel geïsoleerd leven, daardoor ook afhankelijk zijn van hun man, die slachtoffer zijn van partnergeweld en het financieel moeilijk hebben bijvoorbeeld omdat hun man het geld vergokt. Maatschappelijk hebben ze weinig draagkracht, waardoor ze moeilijk uit de relatie kunnen stappen. Ik wil die vrouwen niet voorstellen als de grote slachtoffers van hun relatie. Ze zien zichzelf niet als passieve wezens die geen keuze hadden. Ze vinden wel degelijk dat ze zelf verantwoordelijk zijn voor hun daden, maar het feit dat ze criminele feiten pleegden heeft wel vaak rechtstreeks of onrechtstreeks met de destructieve liefdesrelatie te maken.'

Relatie met kinderen

Opvallend: vrouwen die aangaven dat ze wel een slechte jeugd hadden gehad, vonden niet dat ze dat als excuus konden gebruiken. Sommigen vertelden: 'Tijdens mijn assisenproces werd dat als verzachtende omstandigheid aangehaald, maar ik vind zelf dat dat er niets mee te maken heeft. Ik heb als volwassene gewoon zelf een verkeerde keuze gemaakt.'

Nog opvallend was dat veel van die vrouwen een slechte relatie met hun moeder hadden. In verder onderzoek wil de vakgroep criminologie nagaan of dat voor mannelijke gedetineerden ook zo is. Veel van die vrouwen hadden ook een slechte relatie met hun kinderen, al vóór ze in de gevangenis belandden. Door de detentie verslechterde die nog, ook al omdat veel vrouwen ver van hun gezin in de gevangenis zitten. 'Een celstraf heeft in het algemeen al een eerder negatief effect', zegt Nuytiens. 'Maar voor vrouwen pleit ik er toch voor om nog spaarzamer met celstraffen om te springen. Vrouwen zijn vaak de primaire verzorgers van de kinderen, en als zij worden opgesloten, valt dat helemaal weg, waardoor de kinderen vaak geplaatst moeten worden.'

Mijn commentaar:
Het is voor mij in ieder geval een illustratie van de 'bijzondere kansarmoede' bij die vrouwen. Kansarmoede die veelal maar niet noodzakelijk de vorm aanneemt van generatiearmoede. Maar zeker niet altijd materiële armoede is. Ik lees tussen de lijnen vooral een gebrek aan sociaal, emotioneel en intellectueel kapitaal. En een onmogeliijkheid om zelf het eigen bestaan vorm te geven. En veel 'voortplanting' van geweld. Wie geweld is aangedaan, in welke vorm ook, zal ook geweld produceren. Het vergt haal wat talenten en krachten om aan die spiraal te ontsnappen. En helaas, mensen die dit niet kennen, kunnen zich daar amper in inleven. Al helemaal niet als je uitgaat van een 'humanistisch ideaal' van de verlichte mens die zichzelf voortdurend ontwikkeld tot meer mens en rationeel reflecteert. Niets is minder waar...
Er zijn heel veel factoren, en geen enkele kan je benoemen als 'determinerend'. Maar blijft het feit dat er naast structurele elementen (uitwendigheden die men als determinerend ervaart, vaak vanuit een externe locus of control) er ook persoonlijke elementen zijn waar je al dan niet aan de slag mee gaat om je te emanciperen, weg van de armoede. En dat laatste perspectief vraagt natuurlijk 'interne locus of control'. En net dat laatste ontbreekt vaak, met als gevolg een gevoel dat er niet te kiezen valt, dat men geen macht heeft over het eigen bestaan, dat men louter systeemkritiek uit... Hoewel er zeker systeemfouten zijn en dito verantwoordelijkheden, kan je kansarmoede, geweld en crimineel gedrag (eigenlijk a-moreel gedrag) niet toewijzen aan louter een systeem of louter een individueel falen... Waarbij ik zeker geen automatische verband wil leggen tussen kansarmoede en criminaliteit. In tegendeel.