zaterdag 3 november 2012

Over ondernemerschap in tijden van cholera

De oorkaan raast over de oceaan, Ford Genk gaat dicht, de middenstanders komen virtueel op straat, een KMO’er komt klagen op TV over de werking van de vrije markt omdat hij te weinig ondernemer is, lonen en de index worden een strategie om toekomstige winsten af te nemen van het grootkapitaal. en zo kan ik nog wel doorgaan.

Iedereen kijkt met argwaan naar en praat met de nodige oorlogsretoriek over elke andere speler. De zogenaamde stakeholders in dit verhaal: de politicus, de ambtenaar, de ondernemer, de handelaar, het kapitaal, de arbeidende en –last but not least- de consument die ook verondersteld wordt burger te zijn die politici kiezen…  Iedereen voelt dat we met zijn allen zullen ‘verliezen’. De kunst is om het eigen verlies zo klein mogelijk te houden, en dus af te wentelen op de volgende laag, die andere groep, een andere stukje van het economische en maatschappelijke ‘playing field’.

Er is geen reconversie, geen transitie mogelijk zonder vernietiging van kapitaal. En van verandering komt, minstens tijdelijk, meer miserie dan dat er al was. En ook jij, en ik, zullen verliezen. Niet alleen materieel, maar ook in levenskwaliteit en in geluk – twee fundamentele drijfveren van menselijk handelen. Net zoals bij cholera, zal het verlies epidemisch zijn. Iedereen zal iedereen besmetten, en iedereen zal eigen ‘coping’ strategieën ontwikkelen om met het gevaar om te gaan. Sommigen trekken zich terug, sommigen gaan in ontkenning en anderen gaan in de tegenaanval. Niets nieuws onder de zon: flee, freeze or fight!

Bijna elk nieuwsitem, elke maatschappelijk fenomeen kan je wel terugbrengen tot één van die drie reacties op alles wat op ons afkomt. Soms komt er nog een laagje intellectueel ‘vernis van de beschaving’ aan te pas, maar vaker gaat het er heel rauw aan toe. De voorbeelden daarvan worden ruim geciteerd in zowel “Identiteit” van Paul Verhaeghe als ‘De borderline maatschappij’ van collega-psychiater De Wachter.

En in dat soort omgeving ben ik dus ondernemer. En mens. En burger. En consument. En werkgever. Want laten we eerlijk zijn: ik ga altijd opnieuw de uitdaging aan. Niet omdat het zo nobel is, alhoewel, maar omdat ik niet anders kan. Ik ben namelijk een fighter, eentje met nogal wat ‘destructief recht’ maar met constructief project en een streven naar echte geweldloosheid. Dat is niet halfzacht, maar loeihard. En geen sentimentele anekdotiek die mij er vanaf kan houden…